O sistema de escritura
O amárico escríbese co alfasilabario etíope (ፊደል 'fidäl' ou abugida). Os caracteres (ፊደል 'fidäl') teñen unha forma básica, na orde 1, que adquire diferentes diacríticos ou variacións para representar unha combinación de consoante máis vogal (por exemplo ሁ= hu), agás a orde 6, que pode equivaler á consoante soa (por exemplo ህ= hï ou h ), e as dúas series (አ e ዐ) que representan a vogal soa.
Táboa de caracteres ('Fidäl')
(Descargar táboa completa en PDF)
| orde 1 | orde 2 | orde 3 | orde 4 | orde 5 | orde 6 | orde 7 | |
| ä | u | i | a | e | (ï) | o | |
| h | ሀ | ሁ | ሂ | ሃ | ሄ | ህ | ሆ |
| l | ለ | ሉ | ሊ | ላ | ሌ | ል | ሎ |
| h | ሐ | ሑ | ሒ | ሓ | ሔ | ሕ | ሖ |
| m | መ | ሙ | ሚ | ማ | ሜ | ም | ሞ |
| s | ሠ | ሡ | ሢ | ሣ | ሤ | ሥ | ሦ |
| r | ረ | ሩ | ሪ | ራ | ሬ | ር | ሮ |
| s | ሰ | ሱ | ሲ | ሳ | ሴ | ስ | ሶ |
| š | ሸ | ሹ | ሺ | ሻ | ሼ | ሽ | ሾ |
| k' | ቀ | ቁ | ቂ | ቃ | ቄ | ቅ | ቁ |
| b | በ | ቡ | ቢ | ባ | ቤ | ብ | ቦ |
| t | ተ | ቱ | ዪ | ታ | ቴ | ት | ቶ |
| č | ቸ | ቹ | ቺ | ቻ | ቼ | ች | ቾ |
| h | ኀ | ኁ | ኂ | ኃ | ኄ | ኅ | ኆ |
| n | ነ | ኑ | ኒ | ና | ኔ | ን | ኖ |
| ñ | ኘ | ኙ | ኚ | ኛ | ኜ | ኝ | ኞ |
| vogal | አ | ኡ | ኢ | ኣ | ኤ | እ | ኦ |
| k | ከ | ኩ | ኪ | ካ | ኬ | ክ | ኮ |
| h | ኸ | ኹ | ኺ | ኻ | ኼ | ኽ | ኾ |
| w | ወ | ዉ | ዊ | ዋ | ዌ | ው | ዎ |
| vogal | ዐ | ዑ | ዒ | ዓ | ዔ | ዕ | ዖ |
| z | ዘ | ዙ | ዚ | ዛ | ዜ | ዝ | ዞ |
| ž | ዠ | ዡ | ዢ | ዣ | ዤ | ዥ | ዦ |
| y | የ | ዩ | ዪ | ያ | ዬ | ይ | ዮ |
| d | ደ | ዱ | ዲ | ዳ | ዴ | ድ | ዶ |
| j | ጀ | ጁ | ጂ | ጃ | ጄ | ጅ | ጆ |
| g | ገ | ጉ | ጊ | ጋ | ጌ | ግ | ጎ |
| t' | ጠ | ጡ | ጢ | ጣ | ጤ | ጥ | ጦ |
| č' | ጨ | ጩ | ጪ | ጫ | ጬ | ጭ | ጮ |
| p' | ጰ | ጱ | ጲ | ጳ | ጴ | ጵ | ጶ |
| s' | ጸ | ጹ | ጺ | ጻ | ጼ | ጽ | ጾ |
| s' | ፀ | ፁ | ፂ | ፃ | ፄ | ፅ | ፆ |
| f | ፈ | ፉ | ፊ | ፋ | ፌ | ፍ | ፎ |
| p | ፐ | ፑ | ፒ | ፓ | ፔ | ፕ | ፖ |
Transliteración
Non existe un único sistema de transliteración da escritura etiópica ao alfabeto latino. O que se vai utilizar nestas páxinas é o que se recolle na táboa de arriba, que é o máis habitual entre os lingüistas que describen o amhárico. Pero nalgunhas obras utilízanse outras equivalencias:
- A vogal da orde 6, representada aquí como ï reprodúcese en moitos estudos como ə (un e invertido). Este mesmo símbolo úsano outros para a vogal da orde 1 (ä), para o que alternativemente tamén se usa e. A consecuencia é que, ás veces, certas transliteracións non permiten reconstruir a grafía orixinal amhárica.
- As consoantes palatais adoitan transliterarse cun diacrítico en forma de ángulo (č-š-ž), pero tamén se usan combinacións con h (ch - sh - zh), entre outras alternativas.
- As consoantes exectivas ou glotalizadas translitéranse cun apóstrofo (k' - č' - t' - p' - s' ), ou alternativamente cun punto debaixo. A exectiva ቀ k' transcribese comunmente como q.
Referencias
- Learn Amharic - Entire Aleph-Bet Ethiopian Language Ethiopic: http://youtube.com/watch?v=wtL2kIr7xPM (Video coa pronuncia de toda a táboa de caracteres)
- Amharic alphabet, pronunciation and language. Omniglot: Writing systems & languages of the world. http://www.omniglot.com/writing/amharic.htm
- Fidel Resource Page http://www.abyssiniacybergateway.net/fidel/fidel.html
Fontes (para escribir amárico no ordenador)
- Ethiopic Unicode Fonts: http://www.wazu.jp/gallery/Fonts_Ethiopic.html (lista de recursos)
- Xestor de teclado e fonte GF Zemen: [ftp://ftp.ethiopic.org/pub/fonts/TrueType/amh-uni.exe] (fonte, teclado amárico, manual)
- Abyssinica SIL Font: http://scripts.sil.org/AbyssinicaSIL
- Geez Unicode: http://mysite.freeserve.com/geez_unicode/Geez_Setup.exe (fonte, teclado e teclado visual)
- Washra. A set of Ethiopic fonts and a keyboard layout http://senamirmir.com/projects/typography/washra.html