En amhárico non existe unha partícula negativa equivalente ao noso "non". É por iso que as negacións exprésanse mediante a negación das formas verbais implicadas. Véxanse os seguinte exemplos:

አለ allä "hai" - አይደለም aydälläm "non hai"

መጣ mat't'a 'chegou' - አልመጣም almat't'a 'non chegou'

Segundo o dito, no caso dunha pregunta que requira unha resposta negativa, na resposta empregarase a negación da forma verbal correspondente:

- ይህ ከተማ ትልቅ ነው? 'Esta cidade é grande?'
yïh kätäma tïllïk' näw?
- አይደለም 'Non é'
aydällämm


Perfecto negativo

O perfecto negativo é o resultado de prefixar አል- al- e sufixar - -(ï)mm á forma afirmativa correspondente.

  • Forma afirmativa: ሰበረ säbbärä '(el) rompeu'
  • Forma negativa: አልሰበረም al-säbbärä-mm '(el) non rompeu'

A --(ï)mm final omítese no caso dunha cláusula subordinada introducida por unha conxunción ou un relativo.

ኪራዩን ካልከፈለ ቤቱን ይልቀቅ
kiray-u-n k-al-kälffäl-ä bet-u-n yï-lk'äk'
aluguer-ART-OBX se-Neg-pagar(Perf)-3MascSg casa-ART-OBX (3MascSg)-desaloxar(Imperf)
'Se non pagou o aluguer, que desaloxe a casa'

Imperfecto negativo

A negación do imperfecto fórmase mediante a prefixación de - a- e a sufixación de - (ï)mm. Na primeira persoa do singular engádese አል--- al-(ï)mm.

  • Forma afirmativa: ይሰብርም ysäbr '(el) rompe' ou '(el) romperá'
  • Forma negativa: አይሰብርም a-ysäbrï-mm '(el) non rompe' ou '(el) non romperá'
  • Forma afirmativa (1ªSG): ሰብሪም ïsäbr 'rompo' ou 'romperei'
  • Forma negativa (1ªSG): አልሰብርም al-säbrï-mm 'non rompo' ou 'non romperei'

Coma no perfecto, se a negación aparece cunha conxunción ou cunha marca relativa o sufixo -(ï)mm desaparece.

ስራውን ሳይጨርስ ደሞዙን ወሰደ
sïra-w-ïn sayč'ärrïs dämoz-u-n wässäd-ä
traballo-3MscSg(=seu)-OBX rematar-X salario-3MscSg(=seu)-OBX coller(Perf)-3MscSg
'Colleu seu salario sen rematar seu traballo'

Iusivo negativo

A negación no iusivo emprégase pra expresar prohibición ou orde negativa. O elemento que se prefixa neste caso é - a-.

  • Forma afirmativa: መስኮቱን ትስበር mäskot-u-n tïsbär 'rompe a fiestra!'
  • Forma negativa: መስኮቱን አትስበር mäskot-u-n attïsbär 'non rompas a fiestra!'


Grupo de Tipoloxía Lingüística (Universidade de Vigo) Última modificación da páxina June 01, 2010, at 07:25 PM