Artigo

Os nomes en amhárico poden ser tanto determinados coma indeterminados. A indeterminación non ten marca especial:

ፈረስ färäs 'cabalo, un cabalo'

A forma determinada ('artigo') úsase cando se quere expresar que o nome foi mencionado anteriormente ou é identificable no contexto. Exprésase mediante un sufixo. No singular faise unha distinción entre o feminino e o masculino, mentres que no plural a marca é a mesma pra ambos xéneros:

consoante- vogal-
sg. masc. -u --w
sg. fem. -ዋ, -iቱ , -iቷ

-wa, -itu, -itwa

-ዋ, -ይቱ, -ይቷ

-wa, -yïtu, yïtwa

plural -u -u

Exemplos

indefinido --------- definido
ቤት bet 'casa' ቤቱ bet-u 'a casa'
በሬ bäre 'boi' በሬው bäre-w 'o boi'
ፀሐይ s'ähäy 'sol' ፀሐይዋ s'ähäy-wa, ፀሐዪቱ s'ähäy-itu ou ፀሐይቱ s'ähäy-ïtu 'o sol'
ዶሮ doro 'galiña' ዶሮዋ doro-wa, ዶሮይቱ doroyïtu ou ዶሮይቷ doroyïtwa 'a galiña'
ውሾች wïšš-očč 'cans' ውሾቹ wïšš-očč-u 'os cans'

Notas

Na construcción adxectivo-nome, é o adxectivo o que leva o artigo:

ትልቁ በት tïllïq-u bet 'a casa grande'

No caso de que aparezan dous nomes unidos por ና ('e'), o artículo débese engadir o segundo nome ou ós dous:

ተማሪና አስተማሪው ou ተማሪውና አስተማሪው tämari-nna astämari-w ou tämari-w-ïnna astämari-w 'o estudiante e o profesor'

Os adxectivos, pronomes e numerais tamén poden ser determinados mediante artigo. Véxanse os seguintes exemplos:

  • ትልቁ የኔ ነው tïllïk'-u yäne näw 'o grande é meu'
  • እኔው እመጣለሁ ïne-w ïmät'allähu 'eu mesmo vendrei'
  • ሌላው lela-w 'o outro'

Demostrativos

Para obxectos cercanos:

No amhárico utilízase ይህ ('este'), ይህች ('esta') ou እነዚህ ('estos') cando nos referimos a algo ou alguén que está preto:

ይህ ሰው yïh säw 'este home'

ይህች ሴት yïhïčč set 'esta muller'

እነዚህ ሰዎች ïnnäzzih säw-očč 'estes homes'

Se as formas do singular son precedidas por unha preposición, convértense nos sufixos -ዚህ(mas., sing.) e -ዚች(fem., sing.): ስለዚህ sïlä-zzih 'por isto'

እንደዚቺ ïndäzzičči 'como esta'

Para obxectos lonxanos:

Se o referente está lonxe, os adxectivos neste caso serían ('ese/aquel'), ያች (esa/aquela) ou እነዚያ ('eses, esas/aqueles,aquelas'):

ያ ሰው ya säw 'ese/aquel home'

ያች ሴት yačč set 'esa/aquela muller'

እነዚያ ልጆች ïnnä-zziya lïg-očč 'eses/aqueles nenos'

Estas formas convirtiríanse en -ዚያ (masc., sing.) e -ዚያች (fem., sing.) se fosen precedidas por unha preposición:

በዚያ ቦታ bä-zziya bota 'naquel (en+aquel) lugar'

ለዚያች ሴት lä-zziya'čč set 'para aquela muller'


Grupo de Tipoloxía Lingüística (Universidade de Vigo) Última modificación da páxina June 12, 2008, at 09:45 AM