Artigo
Os nomes en amhárico poden ser tanto determinados coma indeterminados. A indeterminación non ten marca especial:
ፈረስ färäs 'cabalo, un cabalo'
A forma determinada ('artigo') úsase cando se quere expresar que o nome foi mencionado anteriormente ou é identificable no contexto. Exprésase mediante un sufixo. No singular faise unha distinción entre o feminino e o masculino, mentres que no plural a marca é a mesma pra ambos xéneros:
consoante- | vogal- | |
sg. masc. | -u | -ው -w |
sg. fem. | -ዋ, -iቱ , -iቷ
-wa, -itu, -itwa | -ዋ, -ይቱ, -ይቷ
-wa, -yïtu, yïtwa |
plural | -u | -u |
Exemplos
indefinido | --------- | definido | ||
ቤት bet | 'casa' | ቤቱ bet-u | 'a casa' | |
በሬ bäre | 'boi' | በሬው bäre-w | 'o boi' | |
ፀሐይ s'ähäy | 'sol' | ፀሐይዋ s'ähäy-wa, ፀሐዪቱ s'ähäy-itu ou ፀሐይቱ s'ähäy-ïtu | 'o sol' | |
ዶሮ doro | 'galiña' | ዶሮዋ doro-wa, ዶሮይቱ doroyïtu ou ዶሮይቷ doroyïtwa | 'a galiña' | |
ውሾች wïšš-očč | 'cans' | ውሾቹ wïšš-očč-u | 'os cans' |
Notas
Na construcción adxectivo-nome, é o adxectivo o que leva o artigo:
ትልቁ በት tïllïq-u bet 'a casa grande'
No caso de que aparezan dous nomes unidos por ና ('e'), o artículo débese engadir o segundo nome ou ós dous:
ተማሪና አስተማሪው ou ተማሪውና አስተማሪው tämari-nna astämari-w ou tämari-w-ïnna astämari-w 'o estudiante e o profesor'
Os adxectivos, pronomes e numerais tamén poden ser determinados mediante artigo. Véxanse os seguintes exemplos:
- ትልቁ የኔ ነው tïllïk'-u yäne näw 'o grande é meu'
- እኔው እመጣለሁ ïne-w ïmät'allähu 'eu mesmo vendrei'
- ሌላው lela-w 'o outro'
Demostrativos
Para obxectos cercanos:
No amhárico utilízase ይህ ('este'), ይህች ('esta') ou እነዚህ ('estos') cando nos referimos a algo ou alguén que está preto:
ይህ ሰው yïh säw 'este home'
ይህች ሴት yïhïčč set 'esta muller'
እነዚህ ሰዎች ïnnäzzih säw-očč 'estes homes'
Se as formas do singular son precedidas por unha preposición, convértense nos sufixos -ዚህ(mas., sing.) e -ዚች(fem., sing.): ስለዚህ sïlä-zzih 'por isto'
እንደዚቺ ïndäzzičči 'como esta'
Para obxectos lonxanos:
Se o referente está lonxe, os adxectivos neste caso serían ያ ('ese/aquel'), ያች (esa/aquela) ou እነዚያ ('eses, esas/aqueles,aquelas'):
ያ ሰው ya säw 'ese/aquel home'
ያች ሴት yačč set 'esa/aquela muller'
እነዚያ ልጆች ïnnä-zziya lïg-očč 'eses/aqueles nenos'
Estas formas convirtiríanse en -ዚያ (masc., sing.) e -ዚያች (fem., sing.) se fosen precedidas por unha preposición:
በዚያ ቦታ bä-zziya bota 'naquel (en+aquel) lugar'
ለዚያች ሴት lä-zziya'čč set 'para aquela muller'