Introdución
Para expresar posesión ou pertenza, temos nas linguas varias posibilidades. As máis importantes son:
- Complementos nominais: O libro do estudante
- Posesión persoal (Posesivos): O meu libro
- Verbos de posesión: O libro é meu, Teño un libro
No amhárico, para expresar complementos nominais utilízase a construción co prefixo የ- (yä-). Para a posesión persoal pódense utilizar indistintamente adxectivos posesivos ou sufixos posesivos. Finalmente, non existe o verbo ter en amhárico, polo que utilizaremos en cambio diferentes formas do verbo "ser".
Complementos nominas: O prefixo የ- (yä-)
O prefixo የ- (yä-), aproximadamente equivalente a 'de', pode ser engadido tanto a nomes como pronomes para indicar posesión. O complemento (posuidor) sitúase sempre diante do nome ao que complementa.
| የተማሪ
| መጽሐፍ
|
| yä-tämari
| mäs'haf
|
| de-estudante
| libro
|
| = libro dun estudante
|
Nota fonolóxica
Ao engadir o prefixo yä- evitamos que queden dúas vogais xuntas omitindo ï no nome ou pronome, ou omitindo ä no prefixo se o nome comeza por unha vogal diferente de ï. Exemplos:
የ (yä)
| +
| እኔ (ïne)
| = የኔ yäne
|
| የ (yä)
| +
| አባት (abbat)
| = ያባት yabbat
|
Posesión persoal:
Adxectivos posesivos
Os adxectivos posesivos fórmanse prefixando yä- 'de' aos pronomes persoais.
Exemplo: የ 'de' እኔ 'eu' = 'de min' ='meu'
| የኔ
| yäne
| meu, miña
|
| ያንተ
| yantä
| teu, túa (->masc)
|
| ያንቺ
| yanči
| teu, túa (->fem)
|
| የሱ / የርሱ
| yässu / yärsu
| seu, súa (del)
|
| የሷ / የርሷ
| yässwa / yärswa
| seu, súa (dela)
|
| የኛ
| yäñña
| noso, nosa
|
| የናንተ
| yännantä
| voso,vosa
|
| የነሱ / የነርሱ
| yännässu / yännärsu
| seu, súa (deles)
|
|
|
|
|
| የርስዎ
| yärswo
| seu, súa (de vostede)
|
| የርሳቸው
| yärsaččäw
| seu, súa (del [formal])
|
Exemplos
የኔ ልጅ yäne lïjj 'meu fillo'
የሱ መጽሐፍ yassu mäs'haf 'o seu libro'
Sufixos posesivos
Os sufixos posesivos equivalen aos adxectivos posesivos. Estes sufixos engádense aos nomes, sen ter en conta se o nome é masculino ou feminino, pero si indicamos na segunda e terceira persoa se o posuidor é masculino ou feminino.
1Singular
| -e / ዬ
| -(y)e
| meu
|
2Sg Masc
| -ህ
| -h
| teu, túa
|
2Sg Fem
| -ሽ
| -š
| teu, túa
|
3Sg Masc
| -u / -ው
| -u / -w
| seu, súa (del)
|
3Pl Fem
| -ዋ
| -wa
| seu, súa (dela)
|
1Pl
| -aችን
| -aččïn
| noso
|
| 2Pl
| -aችሁ
| -aččïhu (=-aččuh)
| voso
|
3Pl / 3SgFormal
| -aቸው
| -aččäw
| seu, súa (deles, del [formal])
|
|
|
|
|
|
| 2Sg Formal
| -ዎ
| -wo
| seu, súa (de vostede)
|
Exemplos
|
| ባቡረ babur-e
| "o meu tren"
|
|
| ፈረሶቼ
| "os meus cabalos"
|
|
| färäs-očč-e
|
|
|
| cabalo-Plural-meu
|
|
|
|
|
|
|
| አባቱ abbat-u
| "seu pai" (o pai del)
|
|
| አባትዋ abbat-wa
| "seu pai" (o pai dela)
|
|
| እናቱ ïnnat-u
| "súa nai" (a nai del)
|
|
| እናታቸው ïnnat-aččäw
| "súa nai" (a nai deles)
|
|
| ቤትሽ bet-ïš
| "a túa casa" (ti feminino)
|
|
| ቤትህ bet-ïh
| "a túa casa" (ti masculino)
|
Verbos de posesión
O amhárico non tén un verbo igual que o verbo 'ter'. A posesión exprésase por medio de verbos atributivos ou de existencia que significan 'ser', sempre co obxecto posuído como suxeito do verbo.
- Se o obxecto posuido é coñecido (determinado co artigo -u) utilizaremos unha construción equivalente a 'X é de Y' co verbo ነው :
|
| መጽሐፉ
| የኔ
| ነው
|
|
| mäs'haf-u
| yäne
| näw
|
|
| libro-o
| meu
| é
|
|
| = o libro é meu
|
|
| መጻሕፍቱ
| የኔ
| ናቸው
|
|
| mäs'ahïf-t-u
| yäne
| naččäw
|
|
| libro-Pl-o
| meu
| son
|
|
| = os libros son meus
|
- Se o obxecto posuído é indefinido, utilízase o verbo አለ allä 'ser', concordando co obxecto posuido e cos sufixos de obxecto para indicar o posuidor.
|
| ልጅ
| አለኝ
|
|
|
| lïjj
| all-ä-ñ
|
|
|
| fillo
| ser-3sg-1SgObx
|
|
|
| = 'fillo é-me'
|
|
| =teño un fillo
|
|
| ልጆች
| አሉኝ
|
|
|
| lïjj-očč
| all-u-ñ
|
|
|
| fillo-Plural
| ser-3Pl-1SgObx
|
|
|
| = fillos son-me
|
|
| = teño fillos
|
|
| ልጅ
| አለው
|
|
|
| lïjj
| all-ä-w
|
|
|
| fillo
| ser-3sg-1SgObx
|
|
|
| = fillo é-lle
|
|
| =ten un fillo
|
|
| ልጆች
| አሉን
|
|
|
| lïjj-očč
| all-u-n
|
|
|
| fillo-Plural
| ser-3Pl-1PlObx
|
|
|
| = fillos son-nos
|
|
| = temos fillos
|
