⚠ (:searchbox:)

Nova

VOZ EN K’ICHE’

Voz activa

Voz pasiva

Exemplos:

Activa non marcada:

Xekichap ri alab’om ri mu’saab’

X-e-ki-chäp	ri	alab’om	ri	mu’sab’
COMPL-3pABS-3pERG-coller	DEM	nenos	DEM	ladinos
	P = ABS		A = ERG
= Os ladinos colleron os nenos

Activa con Axente focalizado:

Are	ri	alab’om	x-e-ki-chäp	ri	mu’sab’
FOC	DEM	nenos	COMPL-3pABS-3pERG-coller	DEM	ladinos
A = ERG				P = ABS
= “Son os nenos os que colleron aos ladinos”

Pasiva (con paciente focalizado):

Are	ri	alab’om	x-e-chap	k-umal	ri	mu’sab’
FOC	DEM	nenos	COMPL-3pABS-coller\PSV	3pA-por	DEM	ladinos
P = ABS				A (OBL)
= “Son os nenos os que foron collidos polos ladinos”

Voz antipasiva

Antipasiva de enfoque

Activa:

Kutz’ib’aj jun wuj ri a Kanëk’

k-ø-u-tz’ib’-aj	jun	wuj	ri	a	Kanëk’
INC-3sABS-3sERG-escribir-TR	un	libro	DEM	CLF	Kanek’
	P = ABS		A = ERG
= “Kanek escribe un libro”

Antipasiva de enfoque:

ri	a	Kanëk’	k-ø-tz’ib’-än	r-ech	jun	wuj
DEM	CLF	Kanek’	INC-3sABS-escribir-ANTIP	3sA-REL	un	libro
A = ABS				P (OBL)
= “É Kanek o que está a escribir (n)un libro”

Neste tipo de antipasiva en xeral o verbo concorda só con Axente (A) coa serie absolutivan de prefixos. Pero por riba dese criterio ten prioridade a xerarquía persoal (de topicalidade inherente): 1ª > 2ª > 3ª pl > 3ª sg Se o Paciente (P) é máis alto nesta xerarquía é o que determina a concordancia absolutiva en caso de non ser expresado en forma oblicua [**Exemplos**]

Antipasiva absoluta

Activa:

k-ø-ki-tik	ixim	ri	w-achib'il
INC-3sABS-3pERG-sementar	millo	1sA-compañeiros
="Os meus compañeiros sementan millo

Antipasiva:

k-e-tik-on	ri	w-achib'il
INC-3pABS-sementar	1sA-compañeiros
="Os meus compañeiros sementan

Antipasiva incorporante