Xénero
Os nomes en amhárico poden ser masculinos ou femininos.
A diferenza de xénero é relevante sobre todo polo xénero do artigo definido, o dos demostrativos, a conxugación do verbo (pola súa corcondancia co suxeito e obxecto). Exemplos:
Masculino
- ሰው säw 'home' --> ሰዉ säwu 'o home' / ያ ሰው ya säw 'ese home' / ያ ሰው ደግ ነው ya säw dägg näw 'ese home é bo'
- ቤት bet 'casa' --> በቱ betu 'a casa' / ያ በት ya bet 'esa casa' / ቤቱ ትልቅ ነው betu tïllïk' näw 'a casa é grande'
Feminino
- ሴት set 'muller' --> ሴትዋ setwa 'a muller' / ያች ደግ ናት yačč set dägg nat 'esa muller é boa'
- ፀሐይ s'ähay --> ፀሐይዋ s'ähaywa 'o sol' / ፀሐይዋ ትልቅ ናት s'ähaywa tïllik' nat 'o sol é grande'
A parte diso, é raro que o xénero vaia indicado nos nomes, ainda que hai un sufixo para o xénero feminino (-t), pero o seu uso non é regular, só se pode empregar en certos paradigmas e cando os nomes aparecen sós. Véxanse algúns exemplos:
- ሰማያዊ sämay-awi 'divino': ሰማያዊት sämay-awi-t 'divina'
- ንጉሥ nïgus 'rei': ንግሥት nïgïs-t 'raiña'
O chamado especificador de xénero é unha estratexia do amhárico para diferenciar entre o sexo masculino e o feminino de seres humanos e animais. Para seres humanos utilízase ወንድ wänd (homes) e ሰት set (mulleres), mentres que os de animais son ተባት täbat, አውራ awra ou ወንድ wänd (machos) e አንስት anïst ou ሰት set (femias). Algúns exemplos que ilustran estas diferenzas:
- ወንድ ልጅ wänd lïj 'mozo'
- ሰት ልጅ set lïj 'moza'
- ተባት አህያ täbat ahïyya 'mono'
- አንስት አህያ anïst ahïyya 'mona'
Número
Os nomes poden estar en singular ou en plural. No plural non hai distinción entre o xénero feminino e o masculino.
A marca máis común para o plural é -oች(-očč), sendo o resultado de poñer a consoante final na sétima orde. Véxase a formación do plural coa conseguinte trasformación da consoante no seguinte exemplo:
- ቤት bet 'casa' : ቤቶች bet-očč 'casas'
- ተማሪ tämari 'estudante' : ተማሪዎች tämariwočč ou ተማሮች tämaročč 'estudantes'
Particularidades na formación do plural
Plurais arcaicos
Algúns nomes do amhárico, debido á súa orixe, seguen a fomación de plurais arcaicos. Pódense distinguir un externo e outro interno.
O plural arcaico externo consiste en sufixar -an ou -at:
- መምህር mämhïr 'profesor' : መምህራን mämhïr-an 'profesores'
- ሕፃን hïs'an 'bebé' : ሕፃናት hïs'an-at 'bebés'
O plural arcaico interno consiste nun cambio vocálico mais un prefixo (አ a-) e/ou un sufixo (ት -t):
- ሀገር hägär 'país' : አህጉር ahgur 'países'
- መጽሕፍ mäs'haf 'libro' : መጻሕፍት mäs'ahïf-t 'libros'
Reduplicación mais plural externo
Algúns nomes tamén poden formar o seu plural empregando o plural externo xunto a un sistema de reduplicación. Véxanse os seguintes exemplos:
- ዶሮ doro 'galiña' : ዶራርርት dorarïrt 'galiñas'
- ሹም šum 'funcionario' : ሹማምት šumamït 'funcionarios'
Nomes compostos
Nos nomes compostos o plural márcase no segundo membro:
- ቡና በት bunna bet 'bar' : ቡና ቤቶች bunna bet-očč 'bares'
Singular sen especificación de número
Hai casos nos que se emprega o singular sen especificación de número. Neles o nome e o verbo están en singular pero o seu significado pode ser tanto singular como plural. Exemplos:
ልጁ | መጽሐፍ | ወሰደ |
lïj-u | mäs'haf | wässädä |
o rapaz | libro | colleu |
'o rapaz colleu un libro' ou 'o rapaz colleu uns libros' |