O raposo e o huillín (lontra)

Conto popular recollido por Salas (1992:293ss) e glosado en inglés por Zúñiga (2000:78-83). Seguindo a Salas non traduciremos williñ pola forma galega lontra, e usaremos a adaptación da palabra mapudungun huillín, isto é porque o xénero gramatical feminino en galego, dificulta a comprensión do texto.

1.

Ngüru am ñuwa
Raposo PART lascivo

"O raposo é realmente lascivo."

2.

Teltong-küle-n tripa-y ñi lolo mew
trotar-PROG-n sair-IND 3pPOS buraco PPOS

"Saiu trotando da súa cova"

3.

Ina lewfü engu trw-i. "Marimari" pi-w-i-ngu
cerca río 3dPERS atoparse-IND hola dicir-REFL-IND-3d

"Atopáronse na beira do río. "Hola", dixéronse."

4.

Ngüru am ñuwa komütu-fi williñ
raposo PART lascivo ollar con pracer-DIR:IND lontra

"Sendo o raposo lascivo, ollou ó huillín con luxuria".

5.

Williñ am we tripa-le-lu lewfü mew wilüf-küle-y ñi wentelli
lontra PART xusto sair-PROG-lu río PPOS brillar-PROG-IND 3pPOS detrás

"Como o huillín xusto estaba saíndo do río, as súas ancas estaban brillando"

6.

"Kure-wen awkantu-a-fu-yu" pi-nge-y williñ.
esposa-ap xacer-FUT-RI-1d dicir-PASV-IND lontra

"Xogamos a marido e muller?" díxolle ó huillín.

7.

"Iney am malen-nge-a-y" pi williñ "eymi wune malen-nge-a-y-mi".
quen PART moza-ser-FUT-IND dicir:IND lontra 2psg primeiro moza-ser-FUT-IND-2sg

"Quen será a moza?" dixo o huillín, "ti serás primeiro a moza"