Che luséro Aguai’y
O texto glosado é a canción Che luséro Aguai’y, atribuída a Juan Manuel Ávalos, alcumado “Kangue Erréro” (kangue é óso e erréro ferreiro). Ó final inclúese a tradución en español na que nos baseamos. Aínda que nesta se traduce o verso que serve como título como Mi lucero Aguai’y, sería posible interpretalo como Meu luceiro de Aguai’y. A palabra Agua’y é o diminutivo de Aguai, unha planta que produce unha froita de sabor agradable (polo que sería posible interpretalo como un apelativo cariñoso) pero tamén é o nome de varias localidades paraguaias.
| Che | ama | che | señora |
|---|---|---|---|
| 1sg(miña) | amada | 1sg(miña) | querida |
Miña amada, miña querida
| Nda-juhú-i | nda | joguaha |
|---|---|---|
| Neg.1sg.incl-encontrar-neg | 2sg(teu) | semellante |
Non atopo o teu igual
| Péina | amo | nde | tyvyta |
|---|---|---|---|
| ? | demostrativo | 2sg | cella |
Velaí(?) as túas cellas (sg?)
| yvága-re | o-ñe-pinta |
|---|---|
| ceo-posp | 3sg-pasiva-pintar |
que se pintan (sg?) polo ceo
che ama, che señora, ndajuhúi nde joguaha
| Nde | resa | o-jajái | jajái, |
|---|---|---|---|
| poses. | ollo | 3sg.-resplandecer | resplandecer |
os teus ollos re-resplandecen(?)
| ni | luséro | no-mbojojá-i. |
|---|---|---|
| nin | luceiro | 1ªexcl.-igualar-neg |
nin o luceiro os iguala
| Ara’i | morotî | poty, |
|---|---|---|
| nube | branco | flor |
A flor de nube branca
| opoite | che | mbo-esay |
|---|---|---|
| ? | 1sg | causa-chorar |
Ata(?) me fai chorar
| che | luséro | Aguai’y |
|---|---|---|
| poses. | luceiro | Aguai'y |
Meu luceiro Aguai’y
| re-mbojojá-va | kuarahy |
|---|---|
| 2sg-igualar-rel | sol |
que igualas o sol
| Ne | porã | ha | ne | potî |
|---|---|---|---|---|
| 2sg | bela | e | 2sg | limpa |
Es bela e es decente
| re-hesape | ha | re-mimbi |
|---|---|---|
| 2sg.-alumear | e | 2sg -brillar |
Alumeas e brillas
| opa | o-jeroky | roky |
|---|---|---|
| ? | 3sg-bailar | bailar |
Ata(?) re-bailoteas(?)
che luséro aguai’y
| T-o-i-ko | aipo | ñorairo |
|---|---|---|
| opt3-3sg-conx-ir? | demostrativo | guerra |
Que veña(?) a guerra
| tove | kañon | t-o-kororo |
|---|---|---|
| non,deixa / si, que sexa así (?) | canón | opt3-3sg-ruxir |
deixa(?) que o canón ruxa
| nde-rehe | Che | korasõ |
|---|---|---|
| ti-por | meu | corazón |
por ti, meu corazón
| che | rekove | jepe | t-o-so |
|---|---|---|---|
| miña | vida | pos. concesiva | opt3-3sg-extinguirse |
aínda que se extinga a miña vida
| T-o-ñehê | che | resay |
|---|---|---|
| opt3-3sg-derramarse | miña | bágoa |
que se derrame a miña bágoa
| t-o-ñehê | pe | che | ruguy |
|---|---|---|---|
| opt3-3sg-derramarse | en | meu | sangue |
que se derrame o meu sangue
| esperanza | t-a-i-poty |
|---|---|
| esperanza | opt3-1sg(?)-conx-florecer |
que floreza(?) a esperanza
che luséro aguai´y.
| triste | ha | ñambyasy |
|---|---|---|
| triste | e | triste? |
É triste e doloroso
| o-i-ke | kuévo | kuarahy |
|---|---|---|
| 3sg-conx-entrar/durmir | (ó) | sol |
o sol ó se pór
| A-mbo-jaja | más que | che | sy |
|---|---|---|---|
| 1sg-caus-comparar | máis ca | miña | nai |
Non comparo(?) máis ca a miña nai
| nde-rehe | che | Tupasy |
|---|---|---|
| ti-por/contra | miña | Virxe |
contigo, miña Virxe.
''Mi amada, mi querida, no encuentro tu igual Allí estan tus cejas que se pintan por el cielo Mi amada, mi querida, no encuentro tu igual Tus ojos re-resplandecen, ni el lucero los iguala. La flor de nube blanca, hasta me hacen lagrimear Mi lucero Aguai’y que igualas al Sol Eres bella y eres decente, iluminas y resplandeces Hasta re-bailoteas, mi lucero Aguai’y Que suceda la guerra, que ruja el cañón Por ti mi corazon, aunque se rompiera mi vida Que se derrame mi lágrima, que se escurra mi sangre Que florezca la esperanza, mi lucero Aguai’y Es triste y lastimero, el sol en el ocaso Tan sólo a mi madre comparo contigo mi virgen ''