Adxectivos
| He | tangata | pai | (Harlow: p 5) |
|---|
| INDEF | persoa | bo |
| DET | NÚC | MOD |
| 'Unha boa persoa' |
Frases preposicionais
Posesión alienable e inalienable
A modificación posesiva exprésase mediante frases preposicionais postpostas ao núcleo, coas preposicións a/o 'de', nā/nō 'pertencente a' e mā/mō 'para', todas cun significado que implica certo grao de posesión. Mostran unha distinción compartida coa maioría das linguas polinesias sobre a relación entre posuído e posuidor. As formas con a descríbense coma alienables e as formas en o coma inalienables. As formas en a indican unha relación en que o posuidor ten algún tipo de control ou posición superior ao posuído. A posesión inalienable (formas en o) quere dicir que existe algún tipo de relación inherente entre o posuído e o posuidor.
Na seguinte táboa móstranse as principais áreas de uso de cada unha das dúas formas:
| Formas en a ('posesión alienable')
| Formas en o ('posesión inalienable')
|
- Posesións pequenas e portátiles.
- Parentes dunha xeración inferior (agás uri 'descendente') e os cónxuxes wahine 'muller' e tāne 'home'.
- Comida e bebida excepto auga e menciñas.
- Animais que non sirven de vehículos.
- Suxeito das nominalizacións de verbos transitivos.
|
- Partes dun todo, coma as partes do corpo e por extensión pezas de roupa.
- Todos os parentes, agás os dunha xeración inferior e os cónxuxes, e os amigos.
- Obxectos grandes como medios de transporte, incluíndo animais coma cabalos.
- Suxeito das nominalizacións de verbos intransitivos, neutros e de experiencia.
- Suxeito de nominalizacións de verbos transitivos en pasiva.
|
Exemplos:
| Ngā | kurī | a | te | rangatira | (Harlow: p. 21) |
|---|
| DEF.PL | can | PREP | DEF.SG | xefe |
| 'Os cans do xefe' |
| Te | tuanui | o | te | whare | (Harlow:p. 22) |
|---|
| DEF.SG | tellado | PREP | DEF.SG | casa |
| "O tellado da casa" |
