Características xerais do verbo e o grupo verbal en palenquero
De mesmo xeito, os verbos son invariables. A forma invariable é derivada do infinitivo español con perda da consoante vibrante final. As categorías verbais de tempo, aspecto e modo exprésanse no palenquero coa adición dun sistema de particulas preverbais ou marcadores, que anteceden a forma verbal. Debemos sinalar que, si o suxeito é pronominal a partícula vai obrigatoriamente diante do verbo.
I | a | taba | bendé | peskao |
Eu | PROG | vender | peixe |
"Eu estaba vendendo peixe" |
Suto | aké | kelá | ba | ayá | katahena |
Nos | Cond.hip. | quedar | Pl | alá | Cartaxena |
"Nós quedaríamos alá en Cartaxena" |
I | ta | saká | un | ma | matika | ñame |
Eu | PROG | sacar | un | PL | matica | ñame |
"Eu estou sacando unhas maticas de ñame" |
Así, coma forma verbal básica e invariable temos o infinitivo, coa consecuente perda do fonema líquido vibrante final, /r/: para a primeira conxugación -á (jablá "falar") a segunda conxugación -é (kumé, "comer") e a terceira -í (bibí, "vivir"). As excepcións a estas tres conxugacións son as voces tando e bae "ir"