1. Expresión de participantes en cláusulas transitivas e intransitivas

En árabe é posible recoñecer formalmente as funcións sintácticas Suxeito (en cláusulas transitivas e intransitivas) e Obxecto (en cláusulas transitivas). As funcións suxeito e obxecto exprésanse basicamente mediante os casos nominativo e acusativo, respectivamente. O verbo concorda co suxeito en persoa, xénero e, ás veces, en número. A orde de constituíntes non marcada é VSO en árabe clásico.

Nos dialectos árabes falados perdéronse os sufixos de caso, polo que as relacións sintácticas se expresan máis ben mediante a orde de palabras e a concordancia. En canto ao árabe escrito, debe terse en conta que ao non se escribir habitualmente os diacríticos das vogais, o peso dos morfemas de caso é moi limitado.

Orde de constituíntes

A orde de constituíntes nas cláusulas árabes non é fixa, pero en árabe literario a orde máis común se o predicado é un verbo é VSO. Os adxuntos adoitan aparecer despois do obxecto.

(1)
za:r-a Zayd-un ‘Amr-an
visitar(PERF)-3Sg Zaide-NOM Amra-ACUS
= "Zaide visitou a Amra"

Os dialectos falados do árabe moderno adoitan utilizar máis ben a orde SVO.

SUXEITO

Coa orde non marcada VSO, o suxeito nominal aparece en caso nominativo inmediatamente detrás do verbo concordando con el en xénero, pero non en número

قدم الولد
(2a) qadim-a l-walad-u
chegar-MASC(3Sg) DEF-neno-NOM
= "O neno chegou"
(2b) qadim-a ’awla:d-i:
chegar-MASC(3Sg) fillos-meus
= "Os nenos chegaron"
(2c) qa:lat-i l-mu‘allim-a:t-u ða:lik-a
dicir(PERF)-FEM(3Sg) DEF-mestra-FEM-NOM iso-ACUS
= "As mestras dixeron iso"

Non obstante , se o suxeito é un pronome, sitúase en posición inicial, co que a orde se converte en SVO. Neste caso, o verbo concorda co suxeito en persoa, xénero e tamén en número

(3) huwa za:ra ‘Amran
El visitou(PERF:3Sg:Masc) Amra-ACUS
= "El visitou a Amra"

Do mesmo xeito, o verbo concorda con calquera suxeito en número, persoa e xénero se o suxeito precede ao verbo ou se non se expresa por ser mencionado anteriormente no texto:

(4a) 'awla:d-i: qadim-u:
fillos-meus chegar.PERF-3PlMasc
"Os meus fillos chegaron"
(4b) walad-i: qadim-a
fillo-meu chegar.PERF-3PlMasc
"O meu fillo chegou"
(2c) qa:lat-na ða:lik-a
dicir(PERF)-3PlFem iso-ACUS
= "Dixeron (elas) iso"

OBXECTO

O obxecto directo realízase en caso acusativo e posposto ao verbo e ao suxeito nominal

(5) كَتَبَ رِسَالَةً
katab-a risa:lat-a-n
escribir(PERF)-3SgMsc carta-ACUS-INDF
"Escribiu unha carta"

O obxecto pronominal preséntase como un sufixo persoal engadido ao verbo:

(6) darab-a-ni:
golpear-3SgMasc-1SgObx
“Pegoume”

Algúns verbos bitransitivos poden ter dobre obxecto:

(7) ’a‘ta:-ni l-kita:b-a
deu-1SgObx DEF-libro-ACUS
"Deume o libro"

Pero existe a construción alternativa co receptor en forma de frase preposicional:

(8) ’a‘ta: l-kita:b-a li-i:
deu DEF-libro-ACUS para-1 sg
"Deume o libro"

Tamén levan dobre obxecto os causativos de verbos transitivos

(9) 'asma-tu-hu kala:m-a-n
oír(CAUS)-1SgSux-3SgObx palabras-ACUS-INDEF
"Fíxeno oír palabras"

2. Constituíntes non centrais: frases preposicionais

As funcións clausais distintas de suxeito e obxecto exprésanse mediante frases preposicionais, formadas mediante preposición e nome en caso xenitivo (exemplo 10) ou ben mediante preposición e sufixo persoal (exemplo 11)

(10) ðahab-a muhammad-un 'ila: l-madrasat-i
ir(PERF)-3 SG Mohamed-NOM a DEF-escola-XEN
= "Mohamed foi á escola"
(11) katab-u risa:lat-a-n ’ilay-ki
escribir(PERF)-1Sg carta-ACUS-INDEF para-2SgFem
= "Escribín unha carta para ti"

As funcións circunstanciais tamén poden ser realizadas por adverbios. Ademais dos adverbios propios (por exemplo, 'amsi "onte"), tamén o caso acusativo asume algunhas funcións adverbiais. A forma indefinida do acusativo forma moitos adverbios a partir de nomes (ga:d-an "mañá", sabah-an "pola mañá") e mesmo formas adverbiais derivadas de verbos

(12) ga:dartu l-bayt-a mashy-a-n
abandonei DEF-casa-ACUS camiñar-ACUS-INDEF
"Abandonei a casa camiñando"

3. Cláusulas atributivas

A expresión da atribución realízase en árabe sen verbo, unindo Suxeito e Predicado non verbal.

A predicación atributiva exprésase combinando, como suxeito, unha frase nominal de determinación definida (incluíndo nomes propios e pronomes persoais) en caso nominativo e, como predicado, un nome ou adxectivo de determinación indefinida tamén en caso nominativo, concordando en xénero e número co suxeito.

(13) 'al- 'umm-u qaliq-at-u-n
DEF-nai-NOM preocupada-FEM-NOM-INDEF
= "A nai está preocupada"
(14) Muhammad-un kari:m-u-n
Mohamed-NOM xeneroso-NOM-INDEF
= "Mohamed é xeneroso"

Na localización e outras relacións circunstanciais o Predicado non verbal é unha frase preposicional ou un adverbio

(15) 'ar-rajul-u fi l-bayt-i
DEF-home-NOM en DEF-casa-XEN
= "O home está na casa"
(16) (’a)s-salam-u ’alay-kum
DEF-paz-NOM sobre-2 PL
= "A paz sexa convosco"

Se a frase nominal é indefinida posponse á frase preposicional, adquirindo sentido existencial

(17) fi l-bayt-i rajul-u-n
en DEF-casa-XEN home-NOM-INDEF
= "Hai un home na casa"

Unha construción similar formada por Frase Preposicional + Frase Nominal é a que se utiliza para expresar predicacións relacionais de posesión

(18) la-ka kita:b-u-n
para-2SG.MASC libro-NOM-INDEF
= "Tes un libro"
(19) bi-hi marad-u-n
en-3 SG enfermidade-NOM-INDEF
= "Ten unha enfermidade"

Ao carecer de verbo, a predicación atributiva non expresa nin tempo nin aspecto, polo que pode situarse en calquera segmento temporal, aínda que habitualmente debamos traducilas por un presente. Para indicar explicitamente tempo pasado utilízase o verbo ka:na "ser/estar", que se constrúe co atributo en acusativo, coma se fose o seu obxecto directo:

(20) ka:na muhammad-un kari:m-a-n
ser(PERF) Mohamed-NOM xeneroso-ACUS-INDEF
= "Mohamed era xeneroso"