Suxeito
O suxeito en finés, ademais de recoñecerse pola orde de palabras SVO, aparece marcado como caso nominativo tanto nas cláusulas transitivas coma nas intransitivas:
Poika | potkii | pallo-a |
rapaz(NOM) | golpear | balón-PART |
"O rapaz golpea un balón" |
Lintu | lens-i | kato-lta |
paxaro(NOM) | voar-PSD | tellado-ABLAT |
"O paxaro voou dende o tellado" |
Obxecto e transitividade
En finés, o obxecto das cláusulas transitivas ten como marca prototípica o caso de acusativo. Pero este non é o único caso que pode marcar esta función, e en determinados tipos de cláusulas ou construcións o obxecto pode ser marcado polo caso partitivo ou nominativo (o que se denomina como segunda forma do acusativo).
Obxecto en acusativo
O acusativo é o caso prototípico do obxecto, e aparece como marca desta función nas cláusulas transitivas afirmativas que expresan unha acción que afecta completamente a un obxecto delimitado.
- O acusativo márcase nos substantivos co sufixo -n, que coincide co xenitivo.
Minä | lu-i-n | kirja-n | ||
Eu(nom) | ler-PSD-1SG | libro-'ACUS' | ||
“Eu lin o/un libro” |
-Os pronomes persoais son as únicas palabras en finés que teñen unha forma específica de acusativo diferente dos restantes casos gramaticais e locais. Esta marca específica é o sufixo -t.
Risto | ve-i | minu-t | elokuvi-in | |
Risto(NOM) | levar-PSD.3SG | eu-ACUS | cine-ILATIVO | |
“Risto levoume ao cine” |
Obxecto en Partitivo
En finés utilízase ademais do caso acusativo o partitivo para expresar o Obxecto en determinados tipos de cláusulas ou de construcións:
- Se a cláusula é negativa utilízase o partitivo como marca de Obxecto.
Lapsi | ei | lue | kirja-a | |
Neno(NOM) | NEG.3SG | ler | libro-PART | |
“O neno non le nengún libro” |
- Os verbos de emocións ou sentimentos 'rexen' un Obxecto en partitivo.
Minä | rakasta-n | sinu-a | ||
Eu(NOM) | querer-1SG | ti-PART | ||
“Quérote” |
- Se a cláusula é aspectualmente atélica, é dicir; se a acción da cláusula non foi completada utilízase o partitivo. Comparemos estes dous exemplos:
No primeiro, a acción de ler o libro levada a cabo polo neno non implica necesariamente que rematara o libro no período determinado, polo que o Obxecto se marca nesta cláusula co partitivo.
a. | Lapsi | luk-i | kirja-a | illan | |
neno(NOM) | leer-PSD.3SG | libro-PART | tarde-ACUS | ||
“O neno lía (n)o/un libro pola tarde” |
Mentres que no segundo exemplo especifícase que o neno completou a acción de rematar o libro no período determinado, polo que neste caso se utiliza o acusativo.
b. | Lapsi | luk-i | kirja-n | illassa | ||
neno(nom) | leer-PSD.3SG | libro-‘ACUS’ | tarde-INES | |||
“O neno leu o/un libro nunha tarde” |
Nótese que o uso dun caso ou outro está relacionado coa diferenza verbal do perfectivo e imperfectivo. No finés so existe unha forma verbal de pasado, polo que emprega outras estratexias -neste caso o uso de diferentes casos- para marcar esta oposición.
Construcións 'semi-transitivas'
Existe un tipo de cláusulas coñecidas como semi-transitivas, nas que o obxecto carecerá de morfema -n do acusativo, e aparecerá na forma nominal básica, a do nominativo; e que algúns consideran a segunda forma do acusativo ou forma curta do acusativo.
A aparición desta forma curta do acusativo en vez da forma habitual, débese a casos en que o suxeito non aparece, ou non aparece marcado como é habitual en nominativo (por exemplo, en xenitivo), será o obxecto o que apareza marcado en nominativo. Este tipo de construcións semi-transitivas son:
Lue | kirja | |
Ler(IMPERATIVO) | libro(NOM) | |
“Le un libro!” |
b) Pasivas impersonais:
Lue-ttiin | kirja | |
Leer-PSV.PSD | libro(NOM) | |
“O libro leuse ” |
c) Construcións de necesidade
Lapse-n | täytyy | lukea | kirja | ||
neno-XEN | debe | ler | libro(nom) | ||
“O neno debe ler o/un libro” |
pohjoistuule-n | täyty-i | myöntää | auringo-n | paremmuus | |
norte-vento-XEN | deber-PSD | recoñecer-INF | sol-XEN | superioridade(NOM) | |
O vento norte tivo que recoñecer a superioridade do sol |
Atribución, localización, existencia e posesión
Atribución
A atribución constrúese co verbo olla "ser", suxeito en nominativo e un atributo (típicamente un adxectivo).
- O atributo aparece en partitivo cando é un adxectivo e o suxeito é incontable. Se o suxeito é contable o atributo aparece en nominativo.
Maito | on | valkois-ta |
Leite-nom | ser | branco-part |
O leite | é | branco |
Kuppi | on | kuuma |
Cunca.NOM | ser | quente.NOM |
A cunca | está | quente |
Se o suxeito é un infinitivo ou unha oración subordinada, o atributo tamén vai en partitivo.
On | paras-ta | lähteä |
Ser-PRS | mellor-PART | marchar-INF |
É | mellor | marcharse |
Con algúns adxectivo o atributo pode ir en nominativo ou partitivo, a miúdo é mellor o nominativo.
Oli | hauska-(a) | tutustua |
Ser-PSD | placer-(part) | coñecer-2SG |
Foi | un placer | coñecerte |
Localización e existencia
A localización e a existencia (os equivalentes de 'estar' e 'haber') exprésanse tamén co verbo 'ser' e un complemento locativo en vez de adxectivo. O suxeito aparece en nominativo en tódos os usos referenciais do nome, aínda que a cláusula sexa negativa ou o nome estea posposto (e nese caso se interpreta como indefinido).
b. | Auto | on | kadu-lla | |||||
coche (NOM) | está | rúa-ADESIVO | ||||||
"O coche está na rúa" |
a. | Auto | ei | ole | kadu-lla | |
coche-NOM | NEG(3SG) | estar | rúa-ADESIVO | ||
"O coche non está na rúa" |
b. | Kadu-lla | on | auto | |
rúa-ADESIVO | está | coche(NOM) | ||
"Na rúa hai un coche" |
- O suxeito aparece en partitivo se non existe o referente (por exemplo, en cláusulas negativas) ou se se trata dunha cantidade indefinida.
a. | Kadu-lla | ei | ole | auto-a | |
calle-ADESIVO | NEG(3SG) | estar | coche-PART | ||
Na rúa non hai ningún coche |
b. | Kadu-lla | on | auto-j-a | |
rúa-ADESIVO | está | coche-PL-PART | ||
"Na rúa hai coches" |
Posesión
Para expresar posesión utilízase unha construción similar á locativa ou existencial, co posuidor en caso adesivo e o obxeto posuido como suxeito en nominativo
Lapse-lla | on | kirja | ||
neno-ADESIVO | é | libro(NOM) | ||
“O neno ten un libro” |
Referencias adicionais
- García-Miguel, José M. (2002) "Casos, objeto y transitividad en finés (con breves referencias a sueco, gallego y español)", en I.Báez e Mª R. Pérez (eds): Romeral. Estudios filológicos en homenaje a José Antonio Fernández Romero. Vigo: Universidade de Vigo, 119-141.