⚠ (:searchbox:)

Claus Complex

Coordinación

Para construír oracións coordinadas en indonesio empréganse conxuncións que serven de nexo entre as cláusulas. Algunhas das conxuncións coordinantes son:

dan = "e"
atau = ou
tetapi, tapi, akan tetapi = "pero, mais"
serta = "e ademais", "e mesmo"
dan bahkan = "e", "ademais"
sedangkan = mentres que
sambil, seraya = mentres que (só cando as dúas accións son levadas a cabo polo mesmo suxeito)

Por exemplo:

Dia	bekerja	di	bank	dan	istrinya	menjadi	guru
El	traballa	en	banco	e	muller-súa	ser	profesora
S	V	Circuns. lugar		CONX	S	V	Atrib
= "El traballa nun banco e a súa muller é profesora"

Se o suxeito é o mesmo para as dúas cláusulas, debe ser omitido na segunda:

Dia	duduk	dan	menangis
El	sentar	e	chorar
S	V	CONX	V
= "(El) sentou e chorou"

Subordinación

Cláusulas de relativo

As cláusulas de relativo do indonesio fórmanse seguindo dous pasos básicos: omisión do seu suxeito e introdución no seu lugar de yang (equivalente aos nosos "que", "quen", "o/s cal/es"). A cláusula subordinada incorpórase así á frase nominal e toma como suxeito o nome ao que vai modificando. Deste xeito, de dúas cláusulas independentes:

Orang	itu	duduk	dekat	jendela
Persoa	esa	sentar	fiestra	preto
S		V	Circuns lugar
= "Esa persoa está sentada preto da fiestra"

Orang	itu	bekerja	dengan	saya
Persoa	esa	traballar	con	eu
S		V	Circuns compañía
= "Esa persoa traballa comigo"

Obtemos unha oración complexa cunha cláusula principal e unha cláusula de relativo en función de modificación do núcleo da frase nominal:

Orang	yang	duduk	dekat	jendela	itu	bekerja	dengan	saya
Persoa	que	traballar	fiestra	preto	esa	traballar	con	eu
S	REL	V	Circuns lugar		Det¹	V	Circuns compañía
= "Esa persoa que está sentada preto da fiestra traballa comigo"

¹ Este demostrativo vai determinando a orang. Lembremos que o indonesio segue unha orde núcleo dependente, por iso se sitúa o final, incluso por detrás da cláusula de relativo.

Subordinación adverbial

A subordinación adverbial realízase normalmente coa axuda de conxuncións subordinantes (algunhas das cales tamén son preposicións). Tamén hai algún caso en que a subordinación se expresa de xeito sintético con afixos ligados ao verbo subordinado.

Temporais

A cláusula subordinada adoita ir unida á principal por medio a través dalgunha das conxuncións dispoñibles (sebelum "antes de (que)", sesudah/sestelah/sehabis "despois de (que)", sejak "desde que/desde cando", sampai "ata (que)", ketika/waktu/tatkala "cando"):

Ketika	mereka	tiba	Ali	dan	para	emigran	lain	harus	membuka	hutan
Cando	eles	chegar	Ali	e	os	emigrantes	outros	deber	despexar	bosque
CONX	S	V				S		Mod	V	O
= "Cando chegaron (eles), Ali e os outros emigrantes tiveron que despexar o bosque"

Con todo, con determinados verbos relacionados que fan referencia a "chegar a algures", pódese empregar o circunfixo "se- + verbo + -nya" para indicar que a acción da cláusula principal ten lugar inmediatamente despois da acción da cláusula subordinada:

Se-pulang-nya²	dari	Jakarta	Ali	jatuh	sakit
-ir a casa-	desde	Jakarta	Ali	caer	enfermo
SUB - V - SUB	Circuns lugar		S	V	Compl Pred
="En canto chegou a casa desde Jakarta, Ali caeu enfermo"

² Os guións que separan o verbo do circunfixo engadímolos nós para que se vexa con maior claridade a composición da palabra, pero en indonesio escribiríase sen eles (sepulangnya).

Condicionais

Algunhas das conxuncións que se empregan para construír oracións condicionais son: kalau Jika/jikalau "se, cando"; (apa)bila/bilamana "cando, cando queira que, se" e asal/asalkan "sempre e cando".

Bila	ada	kesempatan	singgah	di	rumah	saya
Se	ter	oportunidade	pasar	por	casa	mi
CONX	V	O	V	Circuns lugar
="Se tes oportunidade, pasa pola miña casa"

Causais

Para as oracións causais, en indonesio poden utilizarse as seguintes conxuncións: (oleh) karena, (oleh) sebab, lantaran, gara-gara (todas co significado de "porque, debido a que").

Karena	sakit	dia	tidak	masuk	sekolah
porque	enfermo	el	non	ir	escola
CONX	Atrib	S	NEG	V	Circuns lugar
="Non foi á escola porque estaba enfermo"

Concesivas

As subordinadas adverbais concesivas empréganse os seguintes nexos (todos co significado de "aínda (que), a pesar de (que)": meski(pun), walau(pun), sekalipun, kendati(pun), biarpun e sungguhpun.

Meskipun	dia	amat	cape	dia	memasak	untuk	suaminya
Aínda que	ela	moi	cansa	ela	cociñar	para	marido-seu
CONX	S	Atrib		S	V		O
="Aínda que (ela) estaba moi cansa, (ela) cociñou para o seu marido"

Finais

As conxuncións usadas para construír as subordinadas adverbiais de finalidade son: supaya, agar, untuk, guna. Todas elas se poderían traducir por "para (que)", as diferenzas residen en que as dúas primeiras introducen cláusulas con suxeito diferente da principal e as dúas últimas cláusulas que posúen o mesmo suxeito.

Dia	mencuci	rambutnya	supaya	bersih
Ela	lavar	cabelo-seu	para que	limpo
S	V	O	CONX	Atrib
="(Ela) lavou o cabelo para que estivese limpo"

Saya	harus	pergi	ke	kantor	pos	untuk	membeli	perangko
Eu	deber	ir	a	oficina	postal	para	mercar	selos
S	Mod	V		Circuns lugar		CONX	V	O
="(Eu) debo ir á oficina postal para mercar selos"

Introdución ao INDONESIO