⚠ (:searchbox label=Ir value=Buscar focus=true:)

Artigo

Artigos definidos

No wolof o artigo definido sitúase detrás do nome e indica ao mesmo tempo a clase nominal e o número mediante a consoante inicial e a proximidade ou lonxanía respecto do falante mediante a vogal final (-i, -a, -u)

Indícase se estamos ante un obxecto próximo ao falante ou ante un obxecto afastado segundo vaia con –i ou –a respectivamente. Por exemplo:

E utilizarase -u na construción relativa

Artigo indefinido

O artigo indefinido colócase diante do nome. A forma canónica é a- máis consoante de clase, pero na práctica xeneralizouse ab para o singular e ay para o plural. No singular, utilízase tamén frecuentemente o numeral benn "un"

ab kër "unha casa"

ay kër "(unhas) casas"

Demostrativos

Os demostrativos indican a proximidade ao falante ou ao oínte e se o obxecto sinalado está ou non entre eles dous. Fórmanse a partir da consoante de Clase (CL) adoitando algún de los siguientes patróns :

• CL-ii (=bii, kii, lii, etc) ou CL-ile (bile, kile, etc) = próximo do falante (e do oínte)
  xale bii "este neno"
• CL-ale (=bale, kale, lale, etc.) ou CL-ee = afastado do falante
  xale bale "ese neno" (que está alá)
• CL-oo-CL-u (=boobu, kooku, loolu, etc.) = próximo do oínte ou mencionado xusto antes
  xale boobu "ese neno" (que está xunto a ti / do que acabamos de falar)
• CL-oo-CL-a (=booba, kooka, loola, etc) ou CL-oo-CL-ale = afastado do oínte ou mencionado hai tempo
  xale boobale "aquel neno (que está lonxe ou do que falamos antes)"

Como formas pronominais independentes (isto é, que non acompañan a un nome) emprégase a consoante de clase k- para referirse a persoas, e l- para referirse a cousas:

kii, kan la? "éste, quen é?"

lii, lan la "isto, qué é?

E coa inicial f- fórmanse os locativos deícticos fii, fale, foofu, foofale, máis específicos que os locativos simples fi (aquí) e fa (alí)

fii, fan la? "este sitio, cal é?

Táboa de determinantes

A táboa completa de determinantes e adverbios que expresan clase nominal é a seguinte. A consoante inicial indica a clase, e o que segue indica o tipo de determinación. Nótese que ademáis das oito clases do singular e as dúas do plural, existen dúas consoantes máis con función adverbial: f- de localización e n- maneira. As fomas "1" indican proximidade e as formas "2" afastamento.