Sistema vocálico
O wolof distingue 9 vogais breves ou normais e 7 vogais longas
Nótese que a oposición entre vogais longas e breves é fonolóxica e permite diferenciar pares mínimos (isto é, palabras diferentes que se distinguen só por un fonema):
- nit “persoa” -- niit “iluminar” ;
- res 'fígado' -- rees 'dixerir'
Vogais breves
(á esquerda o grafema usado na escrita convencional, á dereita o símbolo correspondente no Alfabeto Fonético Internacional)
ANTERIORES | CENTRAIS | POSTERIORES | |
PECHADAS | i [i] | u [u] | |
SEMI-PECHADAS | é [e] | ë [ə] | ó [o] |
SEMIABIERTAS | e [ɛ] | o [ɔ] | |
ABERTA | a [a] |
Vogais longas
ANTERIORES | CENTRAIS | POSTERIORES | |
PECHADAS | ii [i:] | uu [u:] | |
SEMI-PECHADAS | ée [e:] | óo [o:] | |
SEMIABIERTAS | ee [ɛ:] | oo [ɔ:] | |
ABERTA | aa [a:] |
Sistema consonántico
En wolof hai consoantes simples ou débiles, consoantes dobres ou fortes, e consoantes prenasalizadas. Estas últimas escribense en dúas letras, pero se trata dun só fonema con lixeira resonancia nasal ao iniciar a súa pronunciación.
LABIAIS | ALVEOLARES | PALATAIS | VELARES | |
Oclusivas | p b | t d | c j | k g |
Prenasalizadas | mp mb | nt nd | ñc ñj | nk ng |
Nasais | m | n | ñ | ŋ |
Fricativas (xordas) | f | s | x | |
Lateral | l | |||
Vibrante | r | |||
Semiconsoantes | w | y |
Coas consonantes oclusivas, nasais, lateral e semiconsoantes é distintiva a oposición entre consoantes débiles e fortes, como o proba a existencia de pares mínimos como os seguintes:
- nit “persoa” – nitt “aclarar”;
- gëm “crer” – gëmm “pechar os ollos”