En wolof o número e persoa do suxeito exprésanse principalmente por medio dos auxiliares ou 'conxugacións'.

Para referirse as persoas do discurso (falante, oínte, outros) existen tamén pronomes pronomes persoais enfáticos, clíticos obxecto e determinantes posesivos.

Pronomes persoais

Existen pronomes persoais independentes e pronomes persoais obxecto.

Pronomes persoais independentes

1sg man eu
2sg yow ti
3sg moom el
1pl ñun nós
2pl yeen vós
3pl ñoom eles

Úsanse só con carácter enfático ou contrastivo. Por exemplo:

Man, Ndakar laa joge
Eu Dakar AuxL.1SG(eu) vir
"Eu veño de Dakar"

Pronomes persoais obxecto

1sg ma me
2sg la te, che
3sg ko o, a, lle
1pl ñu nos
2pl leen vos
3pl leen os, as, lles

Colócanse normalmente tras o auxiliar (despois do verbo no imperativo que non leva auxiliar). Exemplos:

Ubbi ko!
abrir 3SG.OBX(=a)
ábrea!
jángal na ñu wolof
ensinar AuxN.3SG(=el) 1PL.OBX(=nos) wolof
"Ensinounos wolof"

Se o pronome obxecto vai entre o auxiliar e o verbo, toma o morfema de aspecto imperfectivo -y:

yeena ngi ko-y jáng
2PL(=vós) PRESTT 3SG.OBX(=o)-IMPERF estudar
"Estádelo estudando"

Posesivos

sg pl
1sg sama/suma samay/sumay
2sg sa say
3sg ...-am ay ...-am
1pl suñu suñuy
2pl seen seeni
3pl seen seeni

Exemplos:

Sa kër "a túa casa"

Samay doom "os meus fillos"

yaayam "o seu pai"


Grupo de Tipoloxía Lingüística: wolof (Universidade de Vigo)
Última modificación da páxina 25 April 2009 ás 20h58, por JMGM