Benn | loxo | du | tàccu |
unha | man | Aux:NEG.3sg | aplaudir |
“Unha (soa) man non aplaude” |
Yàlla, | Yàlla, | bey | sa | tool |
Alá | Alá | cultivar | POS.2sg | campo |
“Alá, Alá, cultiva o campo”
(o feito de invocar a Deus non exime de traballar) |
Alal – u | golo | ca | lex | ba |
sorte-REL | mono | en | meixela | CL.Sg-Lonx |
“A sorte do mono está na súa meixela” |
Sant | dëkk – ul | f-enn |
apelido | vivir-NEG.3sg | lugar-algún |
“O apelido non vive en ningures” |
Ñaq(q) | du | feeñ | ci | taw |
suor | Aux.NEG-3sg | aparecer | en | choiva |
“A suor non aparece na choiva” |
Ganaar | du | am | far–u | siiru |
polo | Aux.NEG-3sg | coller | fianza-REL | gato salvaxe |
“O polo non colle como fianza un gato salvaxe” |
Boo | bëg – bee | xam | luy | muñ, | am–al | jabar |
cando | querer-COND. | saber | o que | paciencia | ter-IMP.2sg | esposa |
“Se queres saber o que é a paciencia, ten unha esposa” |
Boo | bëg – gee | xam | luy | laabiir | am – al | doom |
Cando | querer COND | saber | REL | indulxencia | ter-IMP.2sg | fillo |
“Cando queiras saber o que é a indulxencia ten un fillo” |
Yàkkamti | baa – ul |
Ter presa | bó-NEG.3sg |
“Ter presa non é bo” |
xale | xam – ul | dara | waaye | nag, | li | war | mooy | aar | ko | ngir | ëllëg |
neno | saber-NEG.3sg | nada | pero | logo | CLSg (o que) | deber | Aux-IMPERF | protexer | OBX.3sg | para | mañá |
“O neno non sabe nada, pero hai que protexelo para o mañá (o futuro)” |
Waaye | ma | ñi | nee | na-ñu: | ku | def | lu |
pero | persoa maior | CLPl | dicir | Aux(NA)-3ªpl | REL | facer | REL |
“Pero as persoas maiores din: quen fai o que... |
kenn | mas–ul | def | gis | lu | kenn | mas–ul | gis |
alguén | poder-NEG.3sg | facer | ver | REL | alguén | poder-NEG.3sg | ver |
..ninguén fai, ve o que ninguén pode ver” |
Menn | picc | mën–ul | yàq | ndaje! |
Un | paxaro | poder-NEG.3sg | destruir | reunión |
“Un só paxaro non pode destruir unha reunión!” |
Wàcc | daanoo | ci | gën | a | gaaw |
baixar | caer | prep | mellor | rápido | |
“Caer é a forma máis rápida de baixar” |
Bopp | du | ngir | karaw | kessé |
testa | Aux.NEG-3sg | para | soster | pelo |
“A testa non está para soster o pelo” |
Fen | wu – y | defar – ug | mbokk | a | gën | dëgg | gu | ko – y | yàq |
mentira | REL-IMPERF | amañar | familia | mellor | verdade | REL | OBX.3sg-IMPERF | destruir | |
“A mentira que amaña unha familia é mellor ca verdade que a destrúe” |
Ku | bey | sa | bànneex, | góób | sa – w | naqar |
REL | cultivar | POS.2sg | felicidade | recoller | POS.2ªsg | mala sorte |
“O que cultiva a súa felicidade, recolle a súa mala sorte” |
Saabu | du | fóót | bopp – am |
xabón | Aux.NEG.3sg | limpar | testa-POS.3sg |
“O xabón non limpa a súa propia testa (a si mesmo)” |
Ganaar | du | am | faru | siiru |
galiña | Aux.NEG.3sg | ter | noivo | gato montés |
“A galiña non ten coma noivo a un gato montés” |
Referencias
Case todos estes proverbios proceden dalgunha destas fontes:
- Cissé, Mamadou (2000): Contes wolof modernes (bilingue wolof-français). Paris, L'Harmattan
- Proverbes wolof au Sénégal
A glosa e a tradución ao galego son de Alba Diz, estudante de Filoloxía Hispánica (Tipoloxía Lingüística 2009)