Como se indica no apartado correspondente a orde básica de constituíntes nas oracións do kiché é VOS, ou máis precisamente VPA. Esta orde pode variarse se queremos enfatizar algún elemento topicalizándoo ou focalizándoo. A enfatización dun elemento pode conlevar nalgúns casos cambios de diátese
Topicalización
Un elemento oracional secundario pode topicalizarse colocándoo na posición anterior ao núcleo predicativo.
Xwär ri mam "O avó durmiuse"
Ri mam xwarik
Nas estruturas transitivas cabe topicalizar indistintamente o axente ou o paciente. Como isto é una fonte de potenciais ambigüidades, en caso de topicalizar o paciente é preferble utilizar a voz pasiva
Se o topicalizado é un elemento oblicuo(circunstante locativo, instrumental, comitativo, beneficiario, ...) esta construcción márcase coa partícula wi despois do núcleo predicativo. Esta partícula é opcional se o participante absolutivo é indefinido
Chi re ri ali Saqijix xusipaj wi jun wuj ri a Pala's A Saqijix regaloulle Pala's un libro
Focalización
Para focalizar contrastivamente un participante central anteponse ao verbo precedido da partícula focalizadora are:
| Are | ri | ak'alab' | k-e-b'in-ik |
|---|---|---|---|
| ENF | DEM | nenos | INCOMP-3p.ABS-camiñar-INTR |
| = Son os nenos os que camiñan | |||
Para focalizar un constituínte oblicuo (locativo, instrumento, etc...) utilízase unha estrutura similar á de topicalización, pero enfatizando coa entonación o elemento focalizado
Sen focalizar o oblicuo:
| X-∅-ki-q'äj | k-aqän | r-uk' | ikaj | ri | ajchakib' |
|---|---|---|---|---|---|
| COMPL-3s.ABS-3p.ERG-cortar | 3p.ERG-pé | 3s.ERG-con | machada | DEM | traballadores |
| = Os traballadores cortaron o pé coa machada | |||||
Con instrumento focalizado:
| R-uk' | ikaj | x-∅-ki-q'aj | wi | k-aqan | ri | ajchakib' |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 3s.ERG-con | machada | COMPL-3s.ABS-3p.ERG-cortar | PART | 3p.ERG-pé | DEM | traballadores |
| = Coa machada cortaron o pé os traballadores | ||||||